स्वारगेट पंढरपूर गाडीत अशा मोठ्या बॅगामध्ये आपला संसार घेऊन आलेले चार पाच कडके तरुण चढले. दरवेळी या मार्गाने निघाले की ४/५ लोक दिसतात असे. बहुतांश तरुण मुलं, पुरुष यूपी बिहारमधून आलेली असतात. त्यांचा कुणीतरी एखादा कॉन्ट्रॅक्टर असतो किंवा त्यांच्या आधी कुणीतरी त्यांच्या नात्यातील, गावातील मुंबई, पुणे किंवा इकडे आलेलं असतं. पूर्वी ही मंडळी मुंबई पुण्यातच दिसायची. आता ती ग्रामीण महाराष्ट्रात दिसू लागली आहेत. बांधकाम, रंगकाम किंवा तत्सम कामे करतात.
यातले सर्वजण शहरात झोपडपट्टीत, अत्यंत कमी सुविधा असणाऱ्या, अस्वच्छ, अमानवीय जागेत राहतात. आयुष्यभर घाण वास मारणारे पब्लिक टॉयलेट वापरतात. गटाराच्यावर राहतात, यांची मुले गटारावर बसून टॉयलेट करतात. कुटुंब सोबत नसणारे एका एका खोलीत दाटीवाटीने झोपतात. लैंगिक दमन करवून घेतात पडेल ती कामे करतात. १००, ५० रुपयांना मिळणारे शर्ट, पँट आनंदाने (?) घालतात. काहीजण एखाद्या प्लांटच्या आसपास राहतात. काम आणि मोबाईलवर आयुष्य सुरू असतं. व्हिडिओ कॉलवर घरातल्यांशी रोज बोलतात, नंतर एकट्याने रडतात. हाताने बनवून खातात. जास्ती वेळा दाळ भात, कधीतरी कालवण असतं. अतिशय कमी पोषणमुल्ये असलेलं खाऊन, प्रचंड अंग मेहनतीचं काम केल्यानं सतत आजारी असतात आणि प्रौढ होण्याआधीच ही तरुण मुलं म्हातारी होतात.
बाहेर कामाला जाणारे नाष्टा, जेवणावेळीही वडापावच खातात, खाऊ शकतात. मुंबईत तर असे वडापाव खाऊन जगणारे अनेक जीव आहेत. जिभेला चव म्हणून वडापाव, समोसा खाणं आणि पोटाची आग शमविण्यासाठी खाणं वेगळंच की. रस्त्यावर मिळणाऱ्या राईस प्लेटची किंमत विचारून झाल्यावर अन्नाला पाहून भुकेनं तोंडात आलेली लाळ गिळून पुन्हा वडापाव पाण्याच्या घोटाबरोबर खाऊन घेणारे अनेक जण असतात यात. बऱ्याचदा १२ तासाचे काम, सेठ (कॉन्ट्रॅक्टर) देत दिलेली अपमानास्पद वागणूक, घरच्या समस्या, सोबतीला असणारे व्यसनी लोक यांच्यामुळे गुटखा, दारू हे जवळचे सोबती वाटू लागतात.
कुणाला जर वाटत असेल की क्रिकेट खेळणं हे देशप्रेम आहे आणि शासनाने त्यांना करोडो रुपये देण्यात काहीही वावगं नाही किंवा अंबानीकडं पैसे आहेत म्हणून तो पैसे खर्च करतो, त्यात काही गैर नाही त्यांनी एकदा या वडापाववर जगणाऱ्या जीवांसोबत बोलावं. कधीतरी रोजच्या जगण्यात बदल म्हणून झोपडपट्टीत वेळ घालवावा, मग लक्षात येईल आर्थिक विषमता आणि देशातील संपत्तीचे असमान वितरण म्हणजे काय ते! “झोपडपट्ट्या तोडल्या पाहिजेत, हे लोक बेकायदेशीर राहतात,”असं म्हणून झोपडपट्ट्यातून नाकाला रुमाल बांधून जाणाऱ्या, रोज शॉवरशिवाय आंघोळ न करणाऱ्या आणि संडासात टॉयलेट पेपरशिवाय न जाणाऱ्या पांढरपेश्या लोकांनी एकदा झोपडपट्टीत जाऊन “यांना अशा अमानवीय जागेत का राहावे वाटते?” असा प्रश्न मनाला विचारून एक दिवस राहावे. मग उत्तर मिळेल की तिथे राहण्याशिवाय पर्याय नसतो म्हणून तिथे राहावे लागते. मॉलमध्ये महिन्याला हजारोंच्या बिस्कीट आणि चटकदार पदार्थांची खरेदी करणाऱ्यानी रोज बारा तास उभ्याने अंग मेहनतीचे काम करून वडापाववर दिवस काढून दाखवावा. मऊशार गादीवर उबदार पांघरून घेऊन एसीशिवाय झोप न येणाऱ्यानी दहा बाय दहाच्या खोलीत आळीपाळीने झोपून बघावं.
मग कळेल महाकाय बांधलेली मंदिरे लोकांची गरज नसून रोजगार आहे. मग लक्षात येईल शासनाकडून क्रिकेटर्सला दिल्या जाणाऱ्या २५ कोटीत किती जीव जेऊ शकले असते आणि जस्टिन बायबरला दिले जाणारे ८२ कोटी कुणाच्या पोटावर पाय देऊन कमवलेले आणि कुणाच्या हिश्श्याचे आहेत! काही लोक आयुष्यभर काम करूनही पोट भरून खाऊ शकत नाहीत आणि काही लोक करोडो रू. लग्नावर खर्च करतात.
किती जीवघेणी तफावत आहे ही!
देशात जन्मणाऱ्या प्रत्येक नागरिकाला सन्मानाने जगता यावं असं आयुष्य देणं, सुविधा, रोजगार देणं ही पूर्णतः शासनाची जबाबदारी आहे.
ताक: यूपी बिहारमधून लोक महाराष्ट्रात येतात ही त्यांची चॉईस नाही, मजबूरी आहे. कुणाला असं स्वतःचं गाव, भावनिक मूळ, कुटुंब, प्रेमाची माणसं सोडून परक्या राज्यात, वेगळी भाषा, खानपान असणाऱ्या छोट्याशा गावात एखाद्या शेड किंवा गोडाऊनमध्ये जगायला आवडेल?असे जीव रोज देशातल्या अनेक राज्यात जातात. हे कसे जगले काय आणि कधी मेले कुणाच्याही लक्षात येत नाही. असं किडूकमिडूक, जीव जंतूसारखं दुर्लक्षित जगणं ही चॉईस कशी? सतत परप्रांतीय म्हणून केली जाणारी अवहेलना कुणाला हवी असणार?
त्यांच्या गरिबीसाठी त्यांना जबाबदार न धरता राज्य आणि केंद्र शासनाला खडे बोल सुनावले पाहिजेत.(राज्यातच रोजगार निर्मिती न करणाऱ्या शासनाला उलथवून लावण्याची ताकद यांच्यात येवो!)
संपूर्ण महाराष्ट्रातील घडामोडी व ताज्या बातम्या तसेच जॉब्स/शैक्षणिक/ चालू घडामोडीवरील वैचारिक लेख त्वरित जाणून घेण्यासाठी आमच्या व्हाट्सअँप चॅनलला Free जॉईन होण्यासाठी या लिंकला क्लीक करा
तसेच खालील वेबसाईटवर Click करा
दैनिक जागृत भारत
