कहानी थोडी लंबी है… पण वाचाच. सस्पेन्स थ्रिलर अनुभवा. आपल्याला चुना लावणार्‍या सत्ताधार्‍यांचे उद्योग सर्वसामान्य जनतेपर्यन्त पोहोचवा.
सरकारनं जेव्हा ‘इलेक्टोरल बाॅन्ड’ची योजना जाहीर केली ती आजकालच्या प्रथेप्रमाणं ‘प्रोपोगंडा’ करतच केली… सेम जीएसटी, नोटबंदी, पीएम केअर, कोविडची लस वगैरेसारखं. त्या योजनेचे गुणगान गाणारे आयटी सेलचे लेख… सरकारधार्जिण्या भंपक युट्यूबरच्या स्क्रीप्टस्… अंधभक्तांच्या पोस्टस्… न्यूज मिडीयाने करायच्या बातम्या… सगळं आधीच तयार असतं.
इलेक्टोरल बाॅन्ड आणतानाही ‘यामुळे आता सत्तर वर्षांत पहिल्यांदा निवडणूक प्रक्रिया पारदर्शक होईल’ अशा आरत्या ओवाळणं सुरू झालं. एकटा राहुल गांधी ओरडून-ओरडून सांगत होता की “इलेक्टोरल बाॅन्ड हा खुप मोठा भ्रष्टाचार ठरणार आहे.” लगेच सगळ्या भक्त पिलावळीनं ‘पप्पूला काय कळतंय’ अशी टर उडवणं सुरू केलं.
इलेक्टोरल बाॅन्डस् आले. सगळा भाट मिडीया लाळ गाळत, ‘इलेक्टोरल बाॅन्ड हा काळ्या पैशांविरोधातला विश्वगुरूंचा मास्टरस्ट्रोक आहे’ असे सांगण्यात गुंतलेला असताना दिल्लीतली एक सजग तरूणी मात्र अस्वस्थ होती. ती म्हणजे पत्रकार पूनम अगरवाल. पूनमने ठरवलं या मागचं गौडबंगाल आपण शोधून काढायचं !
तिनं हे बाॅन्डस् आपण विकत घ्यायचं ठरवलं. तो कागद आपण स्वतः तपासायचा. हे काय रहस्य आहे ते बघायचे. ती थेट स्टेट बॅंकेत गेली. नेहमीप्रमाणे तिथे एसबीआयच्या रितीरिवाजाप्रमाणे टोलवाटोलवी झाली. या टेबलवरून त्या टेबलवर असं करत ती ‘बाॅन्डवाल्या’ अधिकार्‍यापर्यन्त पोचली.
‘कशाला पाहिजे तुम्हाला बाॅन्ड? ती मोठ्या उद्योगपतींची कामं आहेत.’ असं म्हणत त्यानं सांगीतलं की एका बॉंड ची किंमत एक कोटी रुपये आहे. बाकी दहा लाख, एक लाख, दहा हजार आणि एक हजार रुपयांचेही बाॅन्ड आहेत. ती म्हणाली ‘मला एक हजार रुपयांचा एक बॉंड द्या.’ तो अधिकारी वैतागला. अहो ते आपले सामान्य माणसाचे काम नाही वगैरे सांगून टाळाटाळ करू लागला. पण पूनम ठाम होती. ती म्हणाली मला एका राजकीय पक्षाला देणगी द्यायची आहे. त्यासाठी मी बाॅन्ड घेणारच. मग आधार, पॅन वगैरे देऊन ‘केवायसी’ झाली. तिने एक हजार रुपयांचा ‘इलेक्टोरल बॉंड’ घेतला.
बाॅन्ड बघितल्यावर तिला शाॅकच बसला. बाॅन्डवर तिचं नाव नव्हतं, कसलाच सिरियल नंबर नव्हता. असं कसं शक्य आहे ! कुछ तो गडबड है. तिने तो कागद घेतला. आणि सरळ ‘फोरेन्सिक लॅब’मध्ये पाठवला. तिथून रिपोर्ट यायला वेळ लागणार होता. तोवर तिने अर्थ मंत्रालयात विचारणा केली. अर्थ मंत्रालयानं सांगीतलं ‘ बाॅन्डवर असा कुठलाही क्रमांक येत नाही !’
पण हे पटण्यासारखे नव्हते. कुछ तो लोचा है.
तोवर ‘फाॅरेन्सिक लॅब’चा रिपोर्ट आला. आणि ती उडालीच. त्या बॉंड वर सांकेतिक स्वरुपात एक नंबर होता. तो नंबर फक्त ‘अल्ट्रा वायोलेट रेज’ मध्येच दिसत होता. त्याशिवाय काही वाॅटर मार्क होते !
मग तो नंबर त्याच बॉंडचा आहे, की सगळ्याच बॉंड वर असेल हे पाहण्यासाठी पूनम पुन्हा एसबीआय मध्ये गेली. त्याच अधिकाऱ्याला भेटून आणखी एक हजार रुपयांचा बॉंड विकत घेतला. त्यावेळीही त्या अधिकार्‍याने अशीच टाळाटाळ केली.
दुसरा बाॅन्ड तिने पुन्हा ‘फोरेन्सिक लॅब’मध्ये पाठवला. रिपोर्ट आला की दुसऱ्या बॉंडवरचा नंबर वेगळा आहे. याचाच अर्थ प्रत्येक बॉंडचा एक स्वतंत्र सांकेतिक नंबर आहे ! तिने बँक आणि अर्थ मंत्रालयाला सांगीतले की बॉंडवर नंबर आहेत. त्यांना ते मान्य करावे लागले. पहिल्यांदा कारण दिले ‘सिक्युरिटी’…नंतर सांगितलं, ‘ऑडीट’. काहीही असो. पण म्हणजे प्रत्येक बॉंड ची नोंद करून ‘रेकॉर्ड’ बनवलेला आहे !
सात वर्षांपूर्वी पूनम अगरवाल या पत्रकार तरूणीने दोन हजारांमध्ये विकत घेतलेले ते दोन ‘बॉंड’ आज स्वातंत्र्यानंतरच्या सगळ्यात मोठ्या घोटाळ्याचा पर्दाफाश करायला सज्ज झाले आहेत. स्टेट बँकेकडे सर्व रेकॉर्ड आहे आणि ते एका ‘क्लिकवर’ बाहेर येऊ शकते, हे पूनमने भारतीय जनतेपुढे आणलेले आहे.
पूनम, तू आज जे काम केले आहेस ते देशासाठी खूप मोलाचे आहे. लोकशाहीचा चौथा स्तंभ कसा असावा याचा खणखणीत वस्तूपाठ तू घालून दिला आहेस. सत्ताधार्‍यांचे पाय चाटणारे पत्रकार आज भलेही टीआरपी घेत असतील, पैसा कमवत असतील… पण उद्याची पिढी त्यांच्यावर थुंकणार आहे. तुझं नांव मात्र इतिहासात कायम अभिमानानं घेतलं जाईल.
सलाम पूनम. कडकडीत सलाम.
जयहिंद. राष्ट्रप्रथम.
- किरण माने.
संपूर्ण महाराष्ट्रातील घडामोडी व ताज्या बातम्या तसेच जॉब्स/शैक्षणिक/ चालू घडामोडीवरील वैचारिक लेख त्वरित जाणून घेण्यासाठी आमच्या व्हाट्सअँप चॅनलला Free जॉईन होण्यासाठी या लिंकला क्लीक करा
तसेच खालील वेबसाईटवर Click करा
दैनिक जागृत भारत
